ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΣΗΜΑΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ ΤΩΝ ΣΠΕΤΣΩΝ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Ναυτικές σημαίες της Ελληνικής Επανάστασης Η ιστορία της ελληνικής σημαίας αρχίζει από τους χρόνους της Αλώσεως και διαμορφώνεται στα χρόνια της Επαναστάσεως αποτελώντας το σύμβολο του αγώνα για την αποτίναξη του του οθωμανικού ζυγού. Οι επαναστατικές σημαίες των νησιών που θεσπίστηκαν με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης διέφεραν από εκείνες της ξηράς. Όλες έφεραν τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας αλλά παρουσίαζαν παραλλαγές μεταξύ τους σε επιμέρους στοιχεία και στα χρώματα. Οι περισσότερες σημαίες έφεραν στο κέντρο τους σταυρό που πατούσε πάνω σε ανεστραμμένη ημισελήνο και από τη βάση του οποίου υψωνόταν από τη μία μεριά άγκυρα περιτυλιγμένη με όφι, πάνω από τον οποίο πετούσε αετός ή γλαυξ, και από την άλλη λόγχη. Τα σύμβολα πλασιώνονταν από την επιγραφή ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ, ενώ μερικοί Υδραίοι έθεταν στις σημαίες τους και τη σπαρτιατική ρήση Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ, το οποίο ερμηνεύονταν από αυτούς «ή ελευθερία ή με το πλοίο και τη σημαία τους στο πυθμένα της θάλασσας».

Οι επαναστατικές σημαίες της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών. Αναπαραστάσεις. Συλλογή Ν.Μ.Ε.

Σε σημαίες της Σάμου υπάρχει και η επιγραφή με τα αρχικά ΗΕΑ-ΗΘΣ. Σημαία, επίσης, από το συγκεκριμένο νησί, φέρει εκατέρωθεν της λόγχης αντί για άγκυρα κάλαμο με σπόγγο, ενώ στο κάτω μέρος φοίνικα που ορμά και κατασπαράζει όφι.

Τα σύμβολα, όπως ήδη αναφέραμε, ήταν άμεσα συσχετισμένα με τη Φιλική Εταιρεία και σύμφωνα με τη γνωστή ερμηνευτική, ο σταυρός συμβόλιζε τη δικαιοσύνη του αγώνα, η ανεστραμμένη ημισέληνος την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η άγκυρα τη σταθερότητα του αγώνα, ο όφις την ιερότητα του σκοπού και η γλαυξ τη φρόνηση με την οποία πρέπει να διεξαχθεί ο αγώνας αυτός. Υπάρχουν, ωστόσο, ναυτικές σημαίες, όπου εικονίζεται αετός να κατατρώγει τη γλώσσα του όφεως. Ο όφις είναι εχθρός του αετού γιατί μόνο αυτός φτάνει ως τη φωλιά του και τρώει τα αυγά του δηλαδή καταστρέφει τη γενιά του (το Γένος). Ο συμβολισμός, λοιπόν, είναι προφανής. Οι νησιώτες παρομοίαζαν το φίδι με τους Τούρκους και τον αετό με τους Έλληνες. Η πάλη του αετού με το φίδι από τις πιο παλιές εποχές συμβολίζει το αγώνα των δυνάμεων του καλού με τις χθόνιες δυνάμεις. Παραλλαγές παρουσίαζαν οι σημαίες όσον αφορά και στα χρώματα. Η σημαία μπορεί να ήταν κυανή, υπομέλανος ή λευκή, ενώ τα γράμματα των επιγραφών ήταν κόκκινα ή μαύρα. Τις σημαίες πλαισίωναν συνήθως ερυθρές ταινίες (ποταμοί αίματος). Η Επαναστατική Σημαία των Σπετσών της συλλογής του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος Πρόκειται για σημαία της εποχής της Επανάστασης από το νησί των Σπετσών με αλληγορικά σύμβολα. Ανήκε στον πλοίο του αγωνιστή Λαζάρου (Κατσιλιέρη) Μουσιού και περιήλθε στη συλλογή του Μουσείου ύστερα από δωρεά της απογόνου του Στέλλας Λ. Μουσιού.

Η σημαία έχει σχήμα ορθογώνιο. Σε λευκό φόντο προβάλλει ερυθρός σταυρός που πατά σε ανεστραμμένη κίτρινη ημισέλινο. Εκατέρωθεν του σταυρού είναι ζωγραφισμένα όρθια άγκυρα και λόγχη. Την άγκυρα περιβάλλει όφις, ενώ αετός ορμά και κατατρώγει τη γλώσσα του. Τα σύμβολα αυτά πλαισιώνει τυπωμένη επιγραφή με μαύρα γράμματα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ. Υπάρχει κόκκινο πλαίσιο (ποταμός αίματος) από επιρραμένο ύφασμα. Στην κάτω πλευρά του πλαισίου διακρίνεται αχνά τυπωμένη η επιγραφή ΣΠΕΤΣΩΝ. Γύρω από τη σημαία υπάρχουν ως πλαίσιο επίρραπτες λωρίδες μπλε βελούδινου υφάσματος. Λάζαρος (Κατσιλιέρης) Μουσιού Ο Λάζαρος Μουσιού ή Μουσιός είναι γνωστός κυρίως για τη δράση του κατά την Επανάσταση στα πυρπολικά. Ο Σπετσιώτης αγωνιστής εισήλθε από νωρίς στην Επανάσταση λαμβάνοντας μέρος αρχικά σε πολλές επιχειρήσεις ξηράς ως απλός στρατιώτης με οπλαρχηγό τον Σπετσιώτη αγωνιστή Αντώνιο Μαλοκίνη ή Σμπόνια. Στους καταλόγους που τηρούσε ο Σπετσιώτης οπλαρχηγός συναντάμε πολλές φορές το όνομά του κατά τα δύο πρώτα έτη του Αγώνα. Από το φθινόπωρο του 1822 ο Λάζαρος Μουσιού εμφανίζεται να λαμβάνει μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του στόλου των Σπετσών ως κυβερνήτης πυρπολικών. Συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο του 1822 έλαβε μέρος στη ναυμαχία των Σπετσών ως πλοίαρχος πυρπολικού που ονομαζότανε «Άγιος Νικόλαος», ενώ το επόμενο έτος στην ναυμαχία που πραγματοποιήθηκε στο Άγιο Όρος. Τον Αύγουστο του 1824 συμμετέχει στη ναυμαχία της Σάμου και αργότερα στη ναυμαχία μεταξύ Καλύμνου και Μυτιλήνης, όπου και έκαψε τούρκικο μπρίκι των 20 πυροβόλων. Το 1825 διακρίθηκε στη ναυμαχία του Καφηρέα, όπου μαζί με τον Υδραίο Ματρόζο όρμησε εναντίον μιας φρεγάτας 62 κανονιών που μετέφερε το ταμείο του στόλου και την τίναξαν στον αέρα. Ο Υδραίος ναύαρχος Γεώργιος Σαχτούρης σημειώνει στην αναφορά του στους προκρίτους της Ύδρας «...Ας δοξάσωμεν τον Κύριον με δάκρυα κατανύξεως δια την λαμπράν ναυμαχίαν με την οποία ηυδόκησεν σήμερον να τιμήσει τα άρματά μας...Σπάσαντες την μεγάλην πτέρυγα του εχθρού, ώρμησαν δύο γενναίοι πυρποληταί μας, ο κ. Γιάννης Ματρόζος και ο κ. Λάζαρος Μουσιού Σπετζιώτης, εναντίον μιας πρώτης τάξεως φεργάτας της λεγόμενης καπιτάνας 62 κανονιών...» Τον επόμενο έτος τον συναντάμε ξανά στη ναυμαχία της Σάμου «ώρμησαν τα μπουρλότα, πλην ο καπ. Κανάρης, πλέον ογλήγορος έτρεξε με μεγαλοψυχίαν εις μιαν φεργάδα και εξύγωσε καλά, ώμως καθώς εκτύπησε επήρε φωτιά το μπουρλότο του και με μιάς άνοιξε και εβούλιασε....τα μπουρλότα όπου εκάηκαν είναι τα δύο Σπετζιώτικα καπ. Λάζαρου Μουσού και κα. Πέτρου Σπαή..» σημειώνει ο Γ. Σαχτούρης προς τους προκρίτους της Ύδρας Για τον Λάζαρο Μουσιό δεν υπάρχει φάκελος στο αρχείο των αγωνιστών. Αυτό πιθανότατα σημαίνει ότι πήρε κάποια σύνταξη από την πρώτη επιτροπή που συστάθηκε για τις πολεμικές αποζημιώσεις των αγωνιστών, το 1833, οπότε δεν διεκδίκησε πολεμική αποζημίωση μετά την Επανάσταση. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Μαζαράκης-Αινιάν, Ι., Σημαίες Ελευθερίας. Συλλογή Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, Αθήνα 1996. Μαζαράκης-Αινιάν, Ι., Η Ιστορία της Ελληνικής Σημαίας, Αθήνα 2007. Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος, Πειραιάς 2005. Κουμπής, Α.Α., 2007, Σπετσιώτες ναυμάχοι, τ.2 (η-ο), Εκδόσεις Πολιτιστικού Συλλόγου Σπετσών, 207-208.